Het recht op deconnectie verankerd voor federale ambtenaren

De federale Regering heeft een koninklijk besluit goedgekeurd dat het recht op deconnectie vastlegt voor alle federale personeelsleden. Minister De Sutter heeft ondertussen een omzendbrief gepubliceerd om de draagwijdte ervan te verduidelijken en een stappenplan voor het sociaal overleg over het recht op deconnectie vast te leggen. Hieronder vatten we de belangrijkste punten van deze instrumenten samen.

Erkenning van het recht op deconnectie

Vanaf 1 februari 2022 zal het "recht op deconnectie" worden opgenomen in het hoofdstuk over de rechten en plichten van overheidspersoneel in het koninklijk besluit van 2 oktober 1937 houdende het statuut van het Rijkspersoneel.

Dit recht zal gelden voor alle personeelsleden - zowel statutaire als contractuele - van de federale overheidsdiensten.

Het zorgt ervoor dat een personeelslid niet buiten de normale werkuren kan worden gecontacteerd en beschermt hem of haar tegen een sanctie of andere nadelige maatregelen wanneer hij of zij buiten de normale werkuren de telefoon niet beantwoordt of geen werkgerelateerde boodschappen leest.

Het nieuwe artikel 7bis van het statuut van het Rrijkspersoneel voorziet evenwel in twee uitzonderingen op het recht op deconnectie:

• Enerzijds wanneer het gaat om uitzonderlijke en onvoorziene aangelegenheden waarbij actie vereist is die niet kan wachten tot de volgende arbeidsperiode;
• Anderzijds wanneer het personeelslid wordt aangeduid voor een wachtdienst.

Sociaal overleg

Om dit recht op deconnectie te bevorderen, moeten de voorzitter of de secretaris-generaal van het directiecomité regelmatig, en ten minste eenmaal per jaar, in het bevoegde overlegcomité een raadpleging organiseren over het recht op deconnectie op het werk en het gebruik van digitale communicatiemiddelen. Ook de preventieadviseur kan worden geraadpleegd.

In dit verband heeft minister De Sutter een vier-stappenplan opgesteld om het overleg te stimuleren en ondersteunen.

• Stap 1 – Vaststelling van de noden en de verwachtingen. De overheid moet de stand van zaken in vraag te stellen en nagaan of deze nog beantwoorden aan de noden en verwachtingen van het personeel en de organisatie qua flexibiliteit en deconnectie, rekening houdend met de evolutie van de communicatiemiddelen.
• Stap 2.A – Toepassing van de spelregels rond arbeidstijd, rustpauzes en verlofstelsel (“Algemeen kader”). De omzendbrief brengt eerst de bepalingen inzake arbeidstijd en vakantie in herinnering (beschreven in de tabel in de bijlage van de omzendbrief). De minister vraagt niet alleen te reflecteren over de deconnectie na de arbeidsuren, maar ook over de deconnectie de tijdens de arbeidsuren (pauzes, afwisseling van mentale en fysieke inspanningen, e-mailvrije uren). Daarnaast nodigt de omzendbrief de overheid uit om na te denken over de organisatie van de vakantieregeling en de opvolging van de dossiers voor, tijdens en na de vakantie.
• Stap 2.B – Vastelling van bijzondere modaliteiten van de arbeidstijdorganisatie. De overheid moet nagaan of ze bijzondere modaliteiten kan treffen en onder welke voorwaarden ze daarbij het recht op deconnectie kan respecteren. De omzendbrief behandelt de volgende flexibiliteitsmaatregelen: het telewerk en satellietwerk, glijdende uurroosters, flexibele werkregelingen na ouderschapsverlof en deeltijdse arbeid.
• Stap 3 – Waakzaamheid voor risico’s. De overheid moet de risico’s zowel voor de organisatie als voor het personeelslid analyseren qua werkdruk, werkinhoud, werkrelaties en juridische geschillen.
• Stap 4 – Aanpassing van alle juridische bronnen en sensibilisering, ondersteuning en begeleiding van de organisatie, de teams en het individu. Het overleg kan uitmonden in een aantal maatregelen om personeelsleden te ondersteunen bij het deconnecteren. Bijvoorbeeld door: het opstellen van richtlijnen, initiatieven in verband met mailgebruik of beschikbaarheid, sensibilisering voor leidinggevenden en/of personeelsleden, etc.

De overheid dient alle juridische bronnen in overeenstemming brengen met de conclusies van het overleg.

Bronnen:

• Koninklijk besluit van 2 december 2021 tot wijziging van het koninklijk besluit van 2 oktober 1937 houdende het statuut van het Rijkspersoneel betreffende het deconnectierecht, B.S. 3 januari 2022.
• Omzendbrief n° 702 van 20 december 2021 - Toelichting bij het recht op deconnectie en een stappenplan voor het overleg rond deconnectie voor het personeel van de diensten van het federaal administratief openbaar ambt, zoals bepaald in artikel 1 van de wet van 22 juli 1993 houdende bepaalde maatregelen inzake ambtenarenzaken; B.S. 3 januari 2022.