« Mystery calls » : de sociale inspectie beter uitgerust om discriminatie te bestrijden

Context

Sinds 1 april 2018 hebben sociale inspecteurs specifieke bevoegdheden om discriminatie te onderzoeken en te bestrijden (zie onze News van 9 februari 2018).

Concreet kan de sociale inspectie anonieme situatietesten ("mystery calls") uitvoeren om discriminatie op te sporen. De inspecteur kan zich dus voordoen als een klant of als een (kandidaat-) werknemer om na te gaan of er sprake is van discriminatie.

Door het restrictieve juridisch kader, werd er in de praktijk evenwel amper gebruik gemaakt van deze mogelijkheden (er zouden minder dan 10 tests zijn uitgevoerd in de afgelopen 3 jaar).

Nieuwigheden

Een recente wetswijziging past het juridisch kader aan, onder meer op de volgende punten:

i) Niet enkel de resultaten van datamining en datamatching kunnen het gebruik van anonieme situatietesten rechtvaardigen, want voortaan is het ook in de de volgende gevallen toegelaten:

• wanneer er objectieve aanwijzingen van discriminatie zijn; OF
• naar aanleiding van een gegronde klacht of aangifte.

ii) In de vorige versie van de wet was bepaald dat de strafbare (maar van straf vrijgestelde) handelingen van de sociale inspectie (bv. valsheid in geschrifte, het dragen van een valse naam, enz.) minder ernstig moesten zijn dan de onderzochte feiten. Deze bepaling maakte het quasi onmogelijk om gebruik te maken van “mystery calls”, aangezien feiten van discriminatie minder zwaar worden bestraft dan de strafbare feiten in kwestie...

Deze voorwaarde is thans geschrapt.

iii) Ten slotte zullen de sociale inspecteurs voortaan ook een beroep kunnen doen op derden (die geen deel uitmaken van de inspectiedienst) bij de toepassing van discriminatietests. Zo zou bijvoorbeeld aan personen kunnen worden gevraagd om fictief te solliciteren bij bedrijven die van discriminatie worden verdacht.

Een Koninklijk Besluit moet de voorwaarden voor het inzetten van derden in dit verband nog bepalen.

Inwerkingtreding

De wet, die op 31 maart 2022 in plenaire zitting is aangenomen, zal naar verwachting zeer binnenkort worden bekendgemaakt en in werking treden.

Bron: Wet tot wijziging van afdeling 2/1 van het Sociaal Strafwetboek betreffende de bijzondere bevoegdheden van de sociaal inspecteurs op het vlak van de vaststellingen inzake discriminatie, aangenomen in plenaire zitting op 31 maart 2022.