De verloning van wachtdiensten: Hof van Cassatie bevestigt eerdere rechtspraak

Context

Een chauffeur voert verplichte wachtdiensten uit. Tijdens de wachtdiensten moet hij permanent beschikbaar zijn om dringende interventies te kunnen uitvoeren, zonder dat hij daarbij op een specifieke plaats moet wachten.

Na zijn ontslag vordert de werknemer achterstallig loon voor de niet-actieve uren tijdens de wachtdiensten. Het Arbeidshof van Bergen kent de vordering van de werknemer toe. De zaak wordt uiteindelijk voor het Hof van Cassatie gebracht. 

Arrest van het Hof van Cassatie

Het Hof van Cassatie bevestigt eerst en vooral een aantal overwegingen waarover in de Belgische en Europese rechtspraak op vandaag nog weinig discussie bestaat.

Zo stelt het Hof dat wachttijd arbeidstijd uitmaakt, wanneer een werknemer permanent ter beschikking moet zijn om bepaalde verplichtingen te respecteren (meer bepaald wat betreft de tijdspanne waarbinnen hij het werk moet kunnen aan- of hervatten) en die zijn mogelijkheden om vrij de niet-actieve periodes in te vullen, objectief en zeer aanzienlijk beperken. De plaats waar hij deze niet-actieve periodes doorbrengt, met name thuis, op de werkplaats of een andere plaats, maakt daarbij geen verschil uit.

Evenmin nieuw is de bevestiging dat niet-actieve wachturen en effectieve arbeidsprestaties tijdens een wachtdienst, op een verschillende manier verloond kan worden.

Het Hof voegt daaraan toe dat hetzelfde loon verschuldigd zal zijn voor de volledige duur van de wachtdienst wanneer een werknemer per uur wordt betaald, en er geen onderscheid wordt gemaakt tussen actieve en niet-actieve periodes.

Om tot deze conclusie te komen, is het volgens het Hof niet vereist dat de arbeidsovereenkomst of de toepasselijke collectieve arbeidsovereenkomsten een afwijkend tarief voorzien voor de niet-actieve uren tijdens een wachtdienst.

Te onthouden?

Als de werkgever tijdens de wachtdienst een verschillend loon wil voorzien voor effectieve arbeidsprestaties en voor niet-actieve uren, dan moet:

1)   Een ander (lager) loon voor de inactieve periodes op een rechtsgeldige manier vastgesteld worden. De hiërarchie der rechtsnormen moet hierbij gerespecteerd worden, hetgeen betekent dat het bijvoorbeeld op bedrijfsniveau niet mogelijk is om af te wijken van de baremalonen die op sectorniveau zijn vastgesteld.

2)   Een systeem ingevoerd worden die toelaat om een onderscheid te registreren tussen de twee periodes van de wachtdienst (actieve en niet-actieve uren).

Bron: Cass., 13 november 2023, S.23.0011.F/1.